Τό κέντρο Τέχνης καί Λόγου «Πανσέληνος»

«Πανσέληνος»

Κάτια Κιλεσοπούλου
Δρ. Ἱστορικός τῆς τέχνης

Τό Κέντρο Τέχνης καί Λόγου «Πανσέληνος» ἐγκαινιάσθηκε τήν Τετάρτη 22 Ὀκτωβρίου τοῦ 1975 στήν ὁδό Χρυσοστόμου Σμύρνης 14, σέ ὑπόγειο χῶρο. Διέθετε ἐκθεσιακό χῶρο μέ ἐπιφάνειες 186τ.μ., γραφεῖο διεύθυνσης, εὐρύχωρη ἀποθήκη γιά ντεπό ἔργων, βιβλιοθήκη καί ἐκθετήριο καταλόγων – πληροφοριακῶν ἐντύπων. Ἀποτελοῦσε τόν πιό μεγάλο, ἐκείνη τήν ἐποχή, χῶρο ἐκθέσεων στήν πόλη, πού μποροῦσε νά δέχεται πολυάριθμες ὁμάδες ἐπισκεπτῶν φοιτητῶν καί μαθητῶν, γιά νά ξεναγοῦνται εἴτε ἀπό τούς ἴδιους τους καλλιτέχνες εἴτε ἀπό ἱστορικούς τῆς τέχνης, πρωτίστως τόν καθηγητή τῆς ὁμώνυμης ἕδρας στή Φιλοσοφική Σχολή τοῦ Α.Π.Θ., Χρύσανθο Χρήστου. Ὁ Χρ. Χρήστου μέ τά μαθήματα πού εἶχε καθιερώσει μέσα στίς ἐκθέσεις καί τήν ἄμεση γνωριμία τῶν φοιτητῶν μέ τούς δημιουργούς, συνέβαλε καθοριστικά στήν ἐκπαίδευση καί ἐξοικείωση ἑνός νέου κοινοῦ μέ τίς σύγχρονες καλλιτεχνικές ἐκφράσεις.
   Ἡ προηγούμενη δεκαετία τοῦ '60 κατά τήν ὁποία ἑδραιώθηκαν οἱ εἰκαστικές τέχνες στή Θεσσαλονίκη, αὐξήθηκε (πάνω ἀπό 300) καί ἐπιταχύνθηκε ἡ ἐκθεσιακή δραστηριότητα ἀπό διάφορους φορεῖς –κυρίως ἀπό τή Μ.Κ.Ε. «Τέχνη»– προετοίμασε τό ἔδαφος ὥστε ὁ θεσμός τῶν γκαλερί νά ριζώσει στήν πόλη. Ἔτσι, ὁ Θανάσης Μπακογιῶργος μαζί με τόν δημοσιογράφο Γαβριήλ Λαμψίδη, ἔχοντας νωπή τήν ἐμπειρία του ἀπό τίς συνεργασίες του μέ γκαλερί Ἑλλήνων στό Λονδίνο, ἀποφάσισε νά ὀργανώσει τόν δικό του χῶρο, ὁ ὁποῖος μαζί μέ τή γειτονική γκαλερί τοῦ Κώστα Λαχᾶ «Κοχλίας», ἀποτέλεσαν ὁρόσημο στήν ἐξέλιξη τῶν εἰκαστικῶν τεχνῶν, ὄχι μόνο ἐπειδή ἤσαν ἀμιγεῖς χῶροι τέχνης (στήν πόλη ὑπῆρχαν ἄλλες γκαλερί συστεγασμένες ὅμως μέ βιβλιοπωλεῖα ἤ καταστήματα εἰδῶν διακόσμησης), ἀλλά γιατί βασίζονταν σέ ὁλοκληρωμένους, ποιοτικούς προγραμματισμούς.
   Ὁ Μπακογιῶργος φρόντιζε ὥστε κάθε χρόνο νά περιλαμβάνει στόν προγραμματισμό του ἀπό μία ἀτομική ἔκθεση γλυπτικῆς (π.χ. τῶν Θ. Παπαγιάννη, Τ. Κυριαζόπουλο, Κ. Ρόκκου, Γ. Χουλιαρά, Α. Οὐδινότη, Μ. Τζομπανάκη, Α. Καρύμπακα-Νεγρεπόντη, Κ. Δομπούλα, Κ. Καμπαδάκη) καί μία χαρακτικῆς (π.χ. τῶν Τζ. Δρόσου, Β. Σεμερτζίδη, Α. Νεδέλκου-Σερεμέτη, Α. Τάσσου, Τ. Κατσουλίδη, Ρουμπίνης Σαρελάκου).

Mέ τόν φωτογράφο Σπύρο Μελετζῆ, στήν ἒκθεσή του «µέ τούς ἀντάρτες στά βουνά, 1942-1944». «Πανσέληνος», 1978.

   Ἀρκετοί ἀπό τούς 80 καλλιτέχνες πού ἐξέθεσαν κατά τή διάρκεια τῶν 13 χρόνων λειτουργίας τοῦ Κέντρου, παρουσιάσθηκαν δύο καί τρεῖς φορές (Ν. Χουλιαρᾶς 1976, 1978, 1979, Γ. Νικολακόπουλος 1975, 1979, 1983, Α. Τσιρογιάννης 1976, 1981, κ.α.) γεγονός πού ἐπιβεβαιώνει ὅτι ἡ «Πανσέληνος» σύναψε σχέσεις συνεργασίας ἀλλά καί σταθερῆς ἐκπροσώπησης τοῦ ἔργου καθενός στό πλούσιο ντεπό. Ξένοι καλλιτέχνες ἐπίσης ὅπως οἱ R. Brandner, John Corbidge, M. Frommel, Ηilmar Gottesthal, ἐντάσσονταν στίς ἐτήσιες ἐκθέσεις. Λίγες, ἀλλά ἰδιαίτερου ἐνδιαφέροντος, ἤταν οἱ ἐκθέσεις φωτογραφίας ὅπως ἐκεῖνες τοῦ Σπύρου Μελετζῆ, τοῦ Milton Rogovin, τῶν Νέων Βρετανῶν Φωτογράφων.
   Μία ξεχωριστή καί μοναδική ἐκεῖνο τόν καιρό συνεισφορά στόν τομέα τῆς διαπολιτιστικῆς ἐπικοινωνίας, συνιστοῦσαν οἱ ἐκθέσεις βαλκάνιων καλλιτεχνῶν. Ἡ πρώτη ἔκθεση Πολωνικῆς Ἀφίσας (20/11-4/12, 1975), σημείωσε ἐξαιρετική ἐπιτυχία, ἐγκαινιάσθηκε ἀπό τόν ὑπουργό Βορείου Ἑλλάδος Ν. Μάρτη καί τόν πρεσβευτή τῆς Πολωνίας Γιᾶν Μπιστίκα καί ἔδωσε τήν εὐκαιρία νά γνωρίσει τό κοινό τῆς Θεσσαλονίκης τήν ἱστορία ἐξέλιξης τοῦ εἴδους σέ ἕνα χῶρο μέ ἰδιαίτερη ἐπίδοση στίς γραφικές τέχνες. Ἀκολούθησε τό 1978 ἡ ἔκθεση Ρουμάνων Καλλιτεχνῶν, τό 1979 Συγχρόνων Βουλγάρων (ζωγραφική – μικρογλυπτική), τό 1981 Ἀλβανῶν καί Σοβιετικῶν ζωγράφων.
   Θεσσαλονικεῖς καί Ἀθηναῖοι καλλιτέχνες ἐναλλάσσονταν μέ ἀτομικές ἐκθέσεις, κυρίως ὁ ἀριθμός τῶν ὁποίων κυμαίνονταν ἀπό 8 ἕως 12, κάλυπταν ὅλες τίς ὑφολογικές τάσεις καί συνοδεύονταν ἀπό πολύπτυχα ἐνημερωτικά ἔντυπα.
   Τό 1987, ὅταν ὁ ἀριθμός τῶν γκαλερί εἶχε αὐξηθεῖ σημαντικά στή Θεσσαλονίκη, ἡ «Πανσέληνος» ανέστειλε τή λειτουργία της δίνοντας τή θέση της σ' ἕνα πιό προσωπικό χῶρο, τήν «Πορφύρα».